HeMED - Poremećaji metabolizma aminokiselina i organskih kiselina

Poremećaji beta-amino kiselina i gama-amino kiselina

Bolest (OMIM broj)	Neispravan protein ili enzim	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Hiper-β-alaninemia (237400)	β-alanin-α-ketoglutarat aminotransferaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Povišen β-alanin, taurin, γ-aminobutirat (GABA), i β-aminoizobutirat u mokraći Kliničke značajke: Napadaji, pospanost, smrt Liječenje: Piridoksin
Nedostatak metilmalonat/malonat semialdehid dehidrogenaze s 3-amino i 3-hidroksi acidurijom (236795)	Metilmalonat/malonat semialdehid dehidrogenaza	ALDH6A1 (14q24.3) *	Biokemijski profil: Povišen 3-hidroksiizobutirat 3-aminoizobutirat, 3-hidroksipropionat β-alanin, i 2-etil-3-hidroksipropionat Kliničke značajke: Bez simptoma ili blaži simptomi Liječenje: nema
Nedostatak metilmalonil semialdehid dehidrogenaze s blagom metilmalonskom acidemijom	Metilmalonil semialdehid dehidrogenaza (vidi metabolizam aminokiselina razgranatog lanca, gore)	ALDH6A1 (14q24.1)	Biokemijski profil: Umjereno pojačano izlučivanje metilmalonata mokraćom Kliničke značajke: Razvojno zaostajanje, napadaji Učinkovitog liječenja nema.
β-aminoizobutirična acidurija (210100)	D(R)-3-aminoizobutirat: piruvat aminotransferaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Povišena β-aminoizobutirična kiselina Kliničke značajke: Benigno stanje Liječenje: Nije potrebno
Piridoksin ovisna epilepsija (266100)	Nije definirano	Specifični gen nije određen (5q31.2-q31.3)	Biokemijski profil: Povišen glutamat u likvoru Kliničke značajke: Farmakorezistentna epilepsija, visokofrekventan plač, hipotermija, iritabilnost, distonija, hepatomegalija, hipotonija, dispraksija, razvojno zaostajanje Liječenje: Piridoksin
Nedostatak GABA-transaminaze (13715)	4-aminobutirat-α-ketoglutarat aminotransferaza	ABAT (16p13.3) *	Biokemijski profil: Povišen GABA i β-alanin u plazmi i likvoru, povišen karnozin Kliničke značajke: Ubrzani rast, napadaji, hipoplazija malog mozga, psihomotoričko zaostajanje, leukodistrofija, supresija osnovne cerebralne aktivnosti s povremenim izbijanjima u EEG-u Liječenje: Nema poznate terapije
4-hidroksibutirična acidurija (271980)	Sukcinil semialdehid dehidrogenaza	ALDH5A1 (6p22) *	Biokemijski profil: Povišen 4-hidroksibutirat i glicin u mokraći Kliničke značajke: Psihomotoričko zaostajanje, usporen razvoj govora, hipotonija Liječenje: Vigabatrin
Karnozinemija, homokarnozinoza, ili oboje (236130, 212200)	Karnozinaza	Specifični gen nije određen (18q21.3)	Biokemijski profil: U karnozinemiji je prisutna karnozinurija unatoč prehrani bez mesa, povišen anserin u mokraći nakon uzimanja hrane koja sadrži imidazol dipeptide, u likvoru se ne nađe biokemijskih odstupanja U homokarnozinozi je povišen homokarnozin u likvoru, a normalan karnozin u serumu Kliničke značajke: Benigno stanje; simptomi koji su se ranije povezivali s ovim poremćajem su vjerojatno posljedica pogrešnog tumačenja Liječenje: Nije potrebno

Poremećaji ciklusa gama-glutamila

Bolest (OMIM broj)	Neispravan protein ili enzim	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Nedostatak γ-glutamilcistein sintetaze (230450)	γ-glutamilcistein sintetaza	GGLC (6p12) *	Biokemijski profil: Aminoacidurija, manjak glutationa Kliničke značajke: Hemoliza, spinocerebelarna degeneracija, periferna neuropatija, miopatija Liječenje: Nema jasnih preporuka za liječenje; izbjegavanje lijekova koji izazivaju hemolitičku krizu u nedostatku G6PD
Piroglutaminska aciduria (5-oksoprolinurija, 266130, 231900)	Glutation sintetaza	GSS (20q11.2) *	Biokemijski profil: Povišen 5-oksoprolin u mokraći, plazmi i likvoru; povišen γ-glutamilcistein; smanjena koncentracija glutationa Kliničke značajke: Hemoliza, ataksija, epileptički napadaji, intelektualne teškoće, spastičnost, metabolička acidoza Nema dokaza o neurološkim oštećenjima u blagom obliku bolesti Liječenje: Na-bikarbonat ili citrat, vitamini E i C, izbjegavanje lijekova koji izazivaju hemolitičke krize u nedostatku G6PD-a
Nedostatak γ-glutamiltranspeptidaze (glutationurija; 231950)	γ-glutamiltranspeptidaza	Specifični gen nije određen (22q11.1-q11.2)	Biokemijski profil: Povišen glutation u plazmi i mokraći Kliničke značajke: Intelektualne teškoće Nema specifičnog liječenja.
Nedostatak 5-oksoprolinaze (260005)	5-oksoprolinaza	Nije definirana	Biokemijski profil: Povišen 5-oksoprolin u mokraći Kliničke značajke: Vjerojatno benigni poremećaj Liječenje: Nije potrebno

Poremećaji metabolizma glicina

Bolest (OMIM broj)	neispravan protein ili enzime	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Neketotička hiperglicinemija (605899)	Kompleks enzima koji cijepaju glicin		Biokemijski profil: Povišen glicin u plazmi i likvoru Kliničke značajke: Štucanje fetusa U neonatalnoj formi bolesti hipotonija, konvulzije, mioklonus, apneje, smrt U infantilnim i epizodnim oblicima epileptički napadaji, intelektualne teškoće, epizode delirija, koreja, vertikalna pareza pogleda U obliku s kasnijom pojavnošću progresivna spastična diplegija i optička atrofija, nema kognitivnih oštećenja i napadaja Liječenje: Nema učinkovitog liječenja; u nekih bolesnika je učinkovito liječenje s Na-benzoatom i dekstrometorfanom U nekih bolesnika sa specifičnim mutacijama, korisna je terapija kofaktorima - piridoksinom (GLDC mutacije) ili foliničnom kiselinom (AMT mutacije)
	P protein	GLDC (9p22) *
	H protein	GCSH (16q23) *
	T protein	ATM (3p21) *
	L protein	Nije definirano

Poremećaji metabolizma histidina

Bolest (OMIM broj)	Neispravn protein ili enzim	Neispravan gen ili gen (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Histidinemija (235800)	Klasični: L-histidin amonijak-liaza (jetra i koža) Varijanta: L-histidin amonijak-liaza (samo jetra)	HAL (12q22-P23) *	Biokemijski profil: Povišen histidin u plazmi Kliničke značajke: Često benigni poremećaj; neurološka obilježja u nekih bolesnika Liječenje: Niskoproteinska dijeta Samo za simptomatske bolesnike ograničen unos histidina
Urokanična acidurija (276880)	Urokanaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Povišena urokanična kiselina u urinu Kliničke značajke: Vjerojatno benigni poremećaj Liječenje: Nije potrebno

Bolest (OMIM broj)

Neispravn protein ili enzim

Neispravan gen ili gen (kromosomske lokacije)

Opaske

* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena.

OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).

Histidinemija (235800)

Klasični: L-histidin amonijak-liaza (jetra i koža)

Varijanta: L-histidin amonijak-liaza (samo jetra)

HAL (12q22-P23) *

Biokemijski profil: Povišen histidin u plazmi

Kliničke značajke: Često benigni poremećaj; neurološka obilježja u nekih bolesnika

Liječenje: Niskoproteinska dijeta

Samo za simptomatske bolesnike ograničen unos histidina

Urokanična acidurija (276880)

Urokanaza

Nije definirano

Biokemijski profil: Povišena urokanična kiselina u urinu

Kliničke značajke: Vjerojatno benigni poremećaj

Liječenje: Nije potrebno

Poremećaji metabolizma lizina

Bolest (OMIM broj)	Neispravan protein ili enzim	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Hiperlizinemija (238700)	Lizin:α-ketoglutarat reduktaza	AASS (7q31.3) *	Biokemijski profil: Hiperlizinemija Kliničke značajke: Slabost mišića, konvulzije, blaga anemija, intelektualne teškoće, pojačana rastezljivost zglobova, ektopija leće; ponekad benigna Liječenje: Ograničen unos lizina
2-ketoadipinska acidemija (245130)	2-ketoadipinska dehidrogenaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Povišeni 2-ketoadipat, 2-aminoadipat i 2-hidroksiadipat u mokraći Kliničke značajke: Benigni poremećaj Liječenje: Nije potrebno
Glutarna acidemija tip I (231670)	Glutaril CoA dehidrogenaza	GCDH (19q13.2) *	Biokemijski profil: Pojačano izlučivanje glutarne i 2-hidroksiglutarne kiseline u mokraći Kliničke značajke: Distonija, diskinezija, degeneracija nukleusa kaudatusa i putamena, frontotemporalna atrofija, arahnoidalne ciste Liječenje: Agresivno liječenje u tijeku interkurentne bolesti, karnitin Ograničenje unosa proteina, lizina i triptofana
Saharopinurija (268700)	α-aminoadipinski semialdehid-glutamat reduktaza	AASS (7q31.3) *	Biokemijski profil: Povišen lizin, citrulin, histidin i saharopin u mokraći Kliničke značajke: Intelektualne smetnje, spastična diplegija, nizak rast, abnormalnosti u EEG-u Liječenje: Nije jasno definirano

Prolin i poremećaji metabolizma hidroksiprolina

Bolest (OMIM broj)	Neispravan protein ili enzim	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM database).
Hiperprolinemija, tip I (239500)	Prolin oksidaza (prolin dehidrogenaza)	PRODH (22q11.2) *	Biokemijski profil: Povišen prolin u plazmi te prolin, hidroksiprolin i glicin u mokraći Kliničke značajke: Obično benigni poremećaj; nasljedni nefritis, senzorineuralna gluhoća Liječenje: Nije potrebno
Hiperprolinemija, tip II (239510)	Δ1-pirolin-5-karboksilat dehidrogenaza	P5CDH (1p36) *	Biokemijski profil: Povišen prolin i pirolin-5-karboksilat (P5C) u plazmi; povišeni P5C, Δ1-pirolin-5-karboksilat, prolin, hidroksiprolin i glicin u mokraći Kliničke značajke: Epileptički napadaji tijekom djetinjstva, intelektualne teškoće U odrasloj dobi benigni tijek Liječenje: Nije potrebno
Nedostatak Δ1-pirolin-5-karboksilat sintetaze (138250)	Δ1-pirolin-5-karboksilat sintetaza	PYCS (10q24.3) *	Biokemijski profil: Niski prolin, citrulin, arginin i ornitin u plazmi Kliničke značajke: Hiperamonijemija, očna mrena, intelektualne teškoće, hiperelastičnost zglobova Liječenje: Izbjegavanje gladovanja
Hiperhidroksiprolinemija (237000)	4-hidroksiprolin oksidaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Hidroksiprolinemija Kliničke značajke: Povezanost s bolesti nije dokazana Liječenje: Nije potrebno
Nedostatak prolidaze (170100)	Prolidaza	PEPD (19q12-q13.11) *	Biokemijski profil: Profil aminokiselina u nehidroliziranom urinu normalan, ali povišen prolin i hidroksiprolin u kiselo-hidroliziranom urinu Kliničke značajke: Ulkusi kože, česte infekcije, dismorfična obilježja, imunodeficijencija, intelektualne teškoće, kronična plućna bolest Liječenje: Dodatak prolina, Mn ++ i askorbinske kiseline, esencijalnih aminokiselina, transfuzije krvnih derivata (koncentrata eritrocita), topička primjena masti s prolinom i glicinom

Ostali poremećaji metabolizma aminokiselina i organskih kiselina

Bolest (OMIM broj)	Neispravan protein ili enzim	Neispravan gen ili geni (kromosomske lokacije)	Opaske
* Gen je identificiran i molekularna osnova je razjašnjena. OMIM = online mendelian inheritance in man (vidi OMIM bazu podataka na OMIM database.
Sarkozinemija (268900)	Laktat dehidrogenaza	Specifični gen nije određen (9q34)	Biokemijski profil: Povišen sarkozin u plazmi Kliničke značajke: Benigni poremećaj; neki izvještaji o intelektualnim teškoćama Liječenje: Nije potrebno
D-glicerična acidurija (220120)	D-glicerat kinaza	Nije definirano	Biokemijski profil: Pojačano izlučivanje D-glicerične kiseline u mokraći Kliničke značajke: Kronična acidoza, hipotonija, konvulzije, intelektualne poteškoće Liječenje: Bikarbonat ili citrat za liječenje acidoze
Bolest obitelji Hartnup (234500)	Sustav B(0) prijenosnik neutralnih aminokiselina	SLC6A19 (5p15) *	Biokemijski profil: Neutralna aminoacidurija Kliničke značajke: Atrofija sluznice jezika, fotodermatitis, povremena ataksija, hipertonija, epileptični napadaji, psihoza Liječenje: Nikotinamid
Cistinurija	Bubrežni prijenosnik dibazičnih aminokiselina	—	Biokemijski profil: Pojačano izlučivanje cistina, lizina, arginina i ornitina urinom Kliničke značajke: Nefrolitijaza, povećan rizik od neuroloških problema Liječenje: Održavanje primjerene hidracije dostatnim unosom tekućine, bikarbonati ili citrati, penicilamin ili merkaptopropionilglicin
Tip I (220100)	Teška podjedinica	SLC3A1 (2p16.3) *
Tipovi II i III (600918)	Laka podjedinica	SLC7A9 (19q13.1) *
Iminoglicinurija (242600)	Bubrežni prijenosnik prolina, hidroksiprolina, i glicina	Nije definirano	Biokemijski profil: Povišen prolin, hidroksiprolin i glicin u urinu, uz normalne koncentracije u plazmi Kliničke značajke: Vjerojatno benigni poremećaj Liječenje: Nije potrebno
Nedostatak gvanidinoacetat metiltransferaze (601240)	Gvanidinoacetat metiltransferaza	GAMT (19p13.3) *	Biokemijski profil: Povišen gvanidinoacetat, smanjen kreatin i fosfokreatin Kliničke značajke: Razvojno zaostajanje, hipotonija, ekstrapiramidni pokreti, konvulzije, autistično ponašanje Liječenje: Nadomještanje kreatina
Cistinoza	Vidjeti Tablicu Poremećaji lizosomskih prijenosnika